Çocuk Psikoloğu lisans öğrenimini psikoloji alanında bitirmiş ve bu alan üzerinde yüksek lisans yapmış ve gerekli eğitimleri tamamlamış kişiler tarafından verilen bir psikolojik destek türüdür. Bu alandaki kişiler çocuklarda meydana gelen kişilik gelişimi evreleri, fiziksel ve bilişsel gelişim süreçleri, çevresel etkenlere bağlı olarak gerçekleşen psikolojik durumlar ve gelişim dönemleri gibi alanlarda destek sağlamaktadır. Alanlarında deneyimli psikologlar tarafından verilmesi gereken bu destek danışanlar adına oldukça önemli olacağından seçeceğiniz psikoloğu oldukça araştırmanız gerekmektedir.
Çocukluk dönemlerinde meydana gelen psikolojik kökenli durumlar oldukça önemlidir. Bu durumların ortaya çıkması gibi durumların olduğu noktalarda gerekli psikologlardan destek alınması gerekmektedir. Çünkü kişilik yapımız ve sorunlarımız özellikle çocukluk dönemlerinde ihmal ya da diğer durumlarla birlikte karşımıza çıkabileceği gibi, bu dönemlerde çözümlenemeyen ve üzeri kapatılan konular yetişkinlik dönemlerinde çok daha şiddetli bir şekilde karşımıza çıkabilmektedir. Bu gibi durumların yaşanmaması için çocuklarınızda gözlemlediğiniz davranışlarda herhangi bir farklılıkların meydana geldiğini anladığınızda destek almanız oldukça iyi olacaktır.
Çocuk Psikoloğu Seans İçeriği Nasıldır?
Çocuk psikologlarının seans içerikleri çocuklar üzerinde hangi psikoloji ekollerinin uygun olacağı konusunda değişiklik gösterebilmektedir. Örneğin çocuklar üzerine en etkili yöntemler arasında oyun yoluyla psikolojik danışmanlık gelmektedir. Ancak oyun terapisinin de kendi içerisinde ayrıldığı alanlar bulunmaktadır. Ancak kullanılan ekollere göre çocukla geçirilen süre genel olarak 45 dakika olmaktadır. Bu süre boyunca oyun odası olarak kullanılan bir özel alanın olması gerekmektedir. Oyun seansı bitiminde yaklaşık olarak 15 dakikalık bir sürede aile görüşmesi yapılabilir. Bu görüşme hem aileyi hem de psikoloğu süreç hakkında bilgilendirilmesini sağlayarak seanslarda olumlu geri dönüşlerin daha net bir şekilde gözlemlenebilmesini sağlamaktadır.
Oyun odasının özel anlamlar ve içerikleri olan oyuncaklarla donatılmış olması gerekmektedir. Ayrıca bu süre zarfında oyuncakların belirli sabit yerlerinin olması oldukça önemlidir. Hatta her seans sonrasında çocukların oyuncakları bıraktıkları yerleri seans başlamadan aynı şekilde yerleştirilmesi psikolog ile çocuk arasında oluşabilecek güven bağını oldukça destekleyici olabilmektedir. Ancak kullanılan ekole göre belirli sınırlar çizilebilir. Örneğin bazı danışanlar seans odasında oyuncak götürmek isteyebilirler. Bu gibi durumlarda danışanlara açıklayıcı bir biçimde seans odasındaki oyuncakların orada kalması gerektiğini ve sonraki hafta geldiğinde aynı şekilde istediği gibi onlarla oynayabileceği söylendiğinde çocukla daha iyi bir bağ kurulmuş olacaktır.
Çocuklarda Hangi Belirtiler Dahilinde Çocuk Psikoloğuna Gidilmelidir?
Danışanlarda çok çeşitli konular dahilinde durumlar neticesinde danışma almak için belirli kurumlara başvurular yapılmaktadır. Çocuk psikoloğu; çocuklarda meydana gelen iletişim problemleri, duygudurum bozuklukları, depresyon, ebeveyn ya da yakın kaybına bağlı olarak yas çalışması, uyku bozuklukları ve gece terörlerinin yaşanmaya başlaması (uyku esnasında ani ve şiddetli bir şekilde ağlayarak uyanma ve belirli bir süre ağlamasının kesilememesi), takıntılı davranışlar, istismar durumları, travma, yeme-içme davranışlarında normal zamana göre farklı durumların ortaya çıkması, kaygı bozukluklarının meydana geldiği durumlar, ebeveyn boşanması, uyku evreleri içerisinde alt ıslatma, akranlarla anlaşma konusunda sorunlar yaşama, okul ya da kreşe uyumsuzluk yeni doğan bir kardeşi kıskanma durumları, duygusal anlamda meydana gelen duygu durum bozuklukları gibi durumların var olması noktasında destek sağlamaktadır.
Yukarıda belirtilen sorunlar çocuklarda görülürken bu sorunlara çocuğun çevresel olarak yanında bulunan ebeveyni, arkadaşları ya da tanıyıp tanımadığı kişiler tarafından da oluşabileceği de göz önüne alınarak ilgili desteği hem çocuk hem de aile olarak almanız ve bu durumu desteklemeniz oldukça etkili olacaktır.
Çocuk Psikologları Çocuklarla İlgili Olarak Ne Tür Ekolleri Kullanır?
Çocuk psikologları genel olarak çocuklarda karşılaştıkları sorunların çözülmesi noktasında oyun ile psikolojik danışmanlık ekolünü tercih etmektedirler. Ancak bazı durumlarda ‘Çocuk BDT’ ya da ‘Çocuk EMDR’ gibi durumların kullanımı söz konusu olmaktadır. Hatta uzmanlık alanı bulunan kişiler oyun ile danışmanlığı oyun hipnozu şeklinde uygulanabilmektedir. Bu durum normal hipnoz gibi değildir. Örneğin çocuklarda fiziksel rahatsızlık durumlarının olması gibi noktada bu durum oyunlara yansıtılır. Örnek verecek olursak bir çocuğun kaza sonrası tek ayağını kaybetmesi gibi bir durum ile karşılaşıldığında bu durum seansa taşınır ve oyuncaklar üzerinden canlandırma yapılarak anlatılmaya çalışılmaktadır. Diğer yönden oyun ile psikolojik danışmanlık şu şekilde ayrılmaktadır:
- Deneyimsel oyun: Bu ekolde çocuklar kedi bilişleri yerine deneyimleri ile hareket etmektedirler. Bu ekoldeki en etkili olan durumlardan biri psikolog ile çocuğun kurmuş olduğu bağ olmaktadır. Burada önemli olan çocuğun psikoloğu oyuna dahil etmesi beklenir. Bu süreç kimi çocuklarda hızlı bir şekilde olabilirken kimilerinde ise oldukça uzun bir zaman alabilmektedir. Bu esnada çocuğa müdahale yapılmamaktadır. Kendini hazır hissettiğinde bir birey olarak oyuna dahil edecektir psikoloğu. Bu olay gerçekleşirken psikoloğa verilen role uymanız gerekmektedir.
- Çocuk merkezli oyun: Bu ekolde çocuklarda yönlendirme yapılmamaktadır. Adından da anlaşılacağı gibi seans çocuk üzerine kurulduğu için yönlendirmeyi psikolog değil çocuk yapmaktadır. Ülkemizde en çok kullanılan yöntemler arasında olmaktadır. Bu yöntemde çocuk yaşadığı sorunları oyun ile kendi çözümleme hızına uygun olarak kendi kendine çözmektedir. Kendisini ayrı bir birey olarak görür ve saygınlık kazanır. Yönlendirme yapılmadığı için, kişi kendisinin hiç keşfedilmemiş benliğini keşfeder ve kendi içerisinde ifade süreçlerine yer vermektedir:
- Filial Oyun: Bu oyun türü daha çok psiko-eğitsel bir tür olduğu söylenebilir. Çocukların aileleri ile bağlarının daha kuvvetli ve olması gereken bir bağ olarak kalabilmesi için bu ekol tercih edilir ve aileyle birlikte çocuk esas alınmaktadır. Çocuk merkezli oyun ekolünün aileleri içine katan modeli olduğu söylenebilir. Bir noktada aile çalışmalarını oyun ile birleştirildiği bir yöntem olarak bilinebilmektedir. Özellikle evlatlarına sınır koyma konusunda güçlük çeken ebeveynler için oldukça etkili bir yöntem olduğu söylenebilmektedir.
Hangi Yaş Grubu Çocuk Psikoloğundan Destek Alabilir?
Oyun ile psikolojik danışmanlık genellikle 2-12 yaş aralığı kapsamında olan çocuklar için destek verebilmektedir. Özellikle 2 yaş civarında tuvalet eğitimi, yeme konusunda güçlükler, akran ilişkileri, kıskançlık gibi durumlarda destek almaları gerekmektedir. 6-12 yaş aralığı kapsamına giren problemler arasında alt ıslatma, öğrenme ve dikkat konusunda güçlükler yaşama, aşırı hareketlilik, okula uyum, öfke problemleri gibi durumların söz konusu olması durumlarında destek alabilirler.
Çocuk Psikoloğu Konusunda Sıkça Sorulan Sorular
Çocuk Psikoloğu Seanslarda Ne Gibi Bir Yöntem İzler?
Çocuk psikologları genel olarak oyun yöntemi ile seans gerçekleştirir. Ancak bazı durumlarda Çocuk BDT ya da Çocuk EMDR yöntemlerinin de kullanıldığı bilinmektedir.
Çocuk Psikoloğuna Ne Kadar Süre İle Gitmek Gerekir?
Genellikle haftalık olarak seanslara katılmak çocukta bir rutin oluşturacağı için oldukça önemlidir. Aynı şekilde seans oluşturulması yapıldığında genellikle hep aynı gün ve aynı saate seansların sabitlenmesi çocuklarda meydana gelen rutinleşme ve her hafta aynı şekilde ve aynı zamanda kendi güvenli olarak oluşturabileceği bir alana girmesi oldukça iyi bir durum olarak görülmektedir.
Çocuk Psikoloğu İle Çocuk Psikiyatristi Arasındaki Fark Nedir?
Çocuk psikologları lisans eğitimlerini psikoloji alanı üzerine bitirmiş kişilerdir. Çocuk psikiyatristleri ise lisans eğitimlerini tıp alanında almış ve hekimlik unvanına sahip olan tıp doktorları olarak bilinmektedir. DEHB(dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu) bulunan danışanlar genellikle hem psikolog hem de psikiyatrist ile eş zamanlı destek alarak bu durumun üstesinden gelmeye çalışmaktadırlar.
Çocuk Psikologlarının Uyguladıkları Test Yöntemleri Var Mıdır?
Çocuk psikologları gerekli eğitimler sonrasında çeşitli test çalışmalarını çocuklara uygulayabilmektedir. En yaygın olarak kullanılan testler şu şekilde sıralanabilir:
- AGTE (Ankara Gelişim Tarama Envanteri): 0 ile 6 yaş aralığında bulunan çocuklarda Dil-Bilişsel, İnce Motor, Sosyal Beceri-Özbakım ve Kaba Motor şeklinde olmak üzere dört alt testten oluşan ve çocuklardaki gelişimsel değerlendirmelere ulaştıran test türüdür.
- Metropolitan Okul Olgunluğu Testi : Bu test türü çocuklarda özellikle okul gelişimi konusunda yeterli olgunluğa ulaşıp ulaşmadığını belirleme ve çıkan sonuca göre okula başlayabilir ibaresinin olabileceğine kanaat getiren bir test türüdür.
- Moxo Dikkat Testi: Bu test türü, özellikle çocuklarda dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, zamanlama konusunda yaşanan bozukluk ve dürtüsellik gibi durumların puanlanması sonrasında bu noktalarda herhangi bir sorunun olup olmadığını ölçen bir testtir. Özellikle görsel ve işitsel olarak çeşitli yanılsamaları da içerisinde bulunduran bu test 7 yaş ve üzerindeki danışanlara uygulanabilmektedir. Bu testin bir farklı versiyonu da yetişkin danışanlara uygulanabilir düzeyde olmaktadır.
- WISC-R (Çocuklar için zeka testi) : Son zamanların en çok uygulanan zeka testleri arasında yer almaktadır. Güvenilirlik seviyesi diğer zeka test türlerine göre oldukça yüksek olması en fazla tercih edilmesinin bir diğer sebebi olarak görülebilir.
Simay Okşan Oral
Uzman Psikolog
