Yetişkin psikoloğu, bireylerin günlük hayatlarında karşılaştıkları bazı olaylar ve durumlara verdikleri tepkilerin yetersiz kaldığı durumlarda profesyonel bir bakış açısı ve yardımı ile müdahale etmektedir. Özellikle bireyler günlük hayatlarının normal seyrini bozacak durumlarla karşılaştıklarında ve bu durumlarda sürekli olarak tekrar etmesi durumunda kendilerini çaresiz hissedebilirler. Psikolojik destek kapsamında bazı bireyler bu durumları bastırarak kendi kendine geçebilecek bir durum olarak görebilir. Ancak psikolojik rahatsızlıklar profesyonel bir destek almadan geçmemektedir hatta bu durum zaman içerisinde artarak farklı rahatsızlıkları da beraberinde getirmektedir.
Yetişkinlerin aldığı psikolojik destek bireysel terapi kapsamına girmektedir. Bu durumda bireylerin çocukluk deneyimleri, ergenlik deneyimleri ve şimdiki zamanda meydana gelen olaylar üzerine çalışılmaktadır. Yetişkin psikoloğu çalıştığı ekole göre bu durum üzerine çalışma gerçekleştirmektedir. Bireylerin yaşamış olduğu çevresel etkenlere bağlı durumlar, ailede kalıtsal bir şekilde devam eden psikolojik rahatsızlıkların olup olmaması gibi durumlar araştırılarak şimdiki zamanda ortaya çıkan semptomlar değerlendirilir. Yani yetişkin psikoloğu, bireylerin seanslar katılan danışanlarının şimdiki zamanda karşılaştıkları semptomlar üzerinden bu durumların ilk olarak ne zaman yaşadıkları konuları üzerine çalışma sağlamaktadır.
Yetişkinlik Döneminde Psikolojik Desteğin Önemi
Yetişkinlik dönemi çocukluk dönemi ve ergenlik dönemi kadar önemli olduğu bilinir ancak bazı durumlarda en önemlisi olduğu söylenebilir. Çünkü bu bireyler kötü çocukluk dönemleri, yanlış yönlendirilen ergenlik dönemi gibi bir durumla karşılaştıkları için yaşam kaliteleri oldukça düşük olduğu bilinmektedir. Diğer bir deyişle, bu bireylerde şimdi meydana gelen durumların oldukça şiddetli semptomları olduğu söylenebilir. Ayrıca kişi uzun süren psikolojik durumların yıpratıcı etkisinin de olduğunu göz önünde bulundurduğumuzda daha fazla yaşamlarına bu şekilde devam etmek istemedikleri durumlarda kendi canlarına kast etme gibi bir durum oluştuğunda oldukça şiddetli etkilerinin olduğunu söyleyebiliriz.
Yetişkin psikoloğu olarak bu gibi durumla mücadele kapsamında ilgili kuruluşlara bireylerin başvurmaları gerekmektedir. Yetişkinlik döneminde olan bireyler daha yıkıcı düşünce süreçlerinden geçtikleri için halihazırda bir işte çalıştıklarında, romantik ilişkiler içerisinde olduklarında farklı durumlarla karşılaşabilirler. Aynı zamanda bu bireyler bir anne veya baba ya da çocuk olarak bazı rol ve sorumlulukları bulunduğu için bu kişilerin yaşadıkları süreç sadece kendilerini değil etrafındaki insanların psikolojik süreçlerini de olumsuz etkilemektedir. Örneğin; sizin yaşadığınız durum çocuğunuzu direkt etkileyebilir. Ancak psikolojik destek konusunda yalnızca çocuğunuzun durumunu görürsünüz ama sizlerin onu o hale getirdiğinin farkına varamazsınız.
Yetişkin Psikoloğu Genellikle Hangi Durumlar Konusunda Destek Sunmaktadır?
Kişiler günlük hayatlarının akışını bozan ve zedeleyen, içinden çıkamadıkları durumların, olayların ve düşünce süreçlerinin sürekli devam etmesi durumlarında bir uzman tarafından desteğe ihtiyaç duymaktadır. Yetişkin psikoloğunun genel olarak çalıştığı konular şu şekilde sıralanabilir:
- Depresyon: Depresyon psikolojik bozukluklar kapsamında oldukça ciddi bir rahatsızlık olduğu söylenebilir. Kişinin duygu, düşünce ve davranışını direkt olarak etkileyen bu durum kendi kendine geçebilecek bir durum değildir. Yavaşlayan hareket halinin olması, konuşmada yavaşlama, sürekli üzüntü ve boşluk hissi hali gibi pek çok şekilde ortaya çıkan bu durum psikolojik destek kapsamında mutlaka bir uzmana danışmanız gerekmektedir.
- Kaygı Bozuklukları: Kaygı bozuklukları en yaygın görülen bir durumdur. Bazı durumlar üzerine endişe duyabilirsiniz. Ancak yaşadığınız endişe kontrol edilemeyen ve sürekli yineleyici bir duruma dönmüş ise burada destek almanız gerekecektir. Özellikle panik atak ve fobiler oldukça yaygın olarak bilinir.
- Uyku Bozuklukları: Gün içerisinde oldukça fazla uyuma, çok az uyuma ya da uzun süredir uyuyamama gibi durumların meydana gelmesi ciddi bir boyuttur. Gün içerisindeki psikolojik sağlığınızı direkt etkilemekte olan bu durumun yaşanması sonrasında daha fazla beklemeden destek almanız gerekmektedir.
- Cinsel İşlev Bozuklukları: Cinsel işlev bozuklukları erkekler ve kadınlarda farklı şekillerde meydana gelebilmektedir. cinsel isteksizlik ve daha pek çok durum gibi psikolojinin etkileyebileceği durumlar meydana geliyorsa destek almanızda fayda vardır.
- Kayıp ve yas danışmanlığı: Kişiler yaşamlarının içerisinde maddi ya da manevi olarak büyük ve derin kayıplar yaşayabilmektedir. Kişinin çok severek kurduğu bir işin batması, sevdikleri ve sürekli yanlarından olan kişilerin ani, beklenmedik ve travmatik bir biçimde meydana gelen ölümü gibi durumlarda destek almanız gereken bir konudur. Maddi ve manevi kayıplar insanları hiç bilmedikleri ve normal zamanda hiç düşünmedikleri durum, duygu ve düşüncelere itebileceğinden destek almanız gereken bir durum olduğu söylenebilir.
- Obsesif Kompulsif Bozukluk: Sürekli yenileyen ve rahatsız edici düşünce süreçlerini içerisinde bulunduran bir bozukluktur. Halk tabiri ile takıntı bozukluğu olarak da bilinir. Sürekli ellerini yıkayarak ellerde tahriş olma durumları en yaygın olarak şikayetler arasındadır. Kişiler bu bozuklukta düşünmek istemediği durumları düşünür, yapmak istemediği davranışları yapmaktadır. Bazı durumlarda saç ve deri yolma durumları da meydana gelir. Oldukça yorucu bir bozukluk olduğu için en kısa sürede psikolojik destek almanız gerekmektedir.
- Yeme Bozuklukları: Bireyler, özellikle kadınlarda görülen bu bozukluk güzellik algısını da içerdiği için kişinin kendisini normalde olduğundan daha kilolu görmesi ile başlamaktadır. Kilo alımını engelleme amacı taşıyan bu kişiler ya kendilerinin aç bırakarak zayıflamaya çalışır (ki bunun sonucunda bağışıklık düzeyi düşer ve kişi ölüme gidebilecek seviyede bir duruma gelebilir) hatta bazı durumları ölüm açlığı olarak bilinmektedir ancak kişiler ölmek için değil zayıflamak için bu durumu yapmaktadır. Bir diğer türü ise tıka basa yiyerek sonrasında kusma durumudur. Vücut sürekli olarak kusma davranışının meydana gelmesi durumunda yine vücuduna zarar vermektedir. Böyle bir durumla karşılaşırsanız mutlaka psikolog desteği almanız gerekmektedir.
Yetişkin Terapilerde Genellikle Hangi Ekoller Kullanılmaktadır?
Yetişkin psikoloğu olan kişiler pek çok farklı ekolleri kullanmaktadır. Burada önemli olan durum hangi ekole psikoloğun yetkisinin bulunması. Yetkinlik sonrasında ilk görüşme ve değerlendirme seansları gerçekleştirildikten sonra psikologlar danışanlarına hangi ekolü neden kullanacaklarını açıklayacaklardır. En yaygın kullanılan psikoloji ekolleri şu şekilde sıralanmaktadır:
- Bilişsel Davranışçı Terapi: Bu terapi türü, kişilerde hali hazırda meydana gelen olumsuz otomatik düşünce süreçlerinin yapısını değiştirme durumu ile birlikte bireylerin olumsuz olarak tanımladığı durum, duygu, düşünce ve davranış süreçlerini ele almaktadır. Olumsuz otomatik düşünceler bulunur ve bu düşünceleri olumlu yönde değiştirmek için süreçler başlamaktadır. Aynı zamanda bu ekol psiko-eğitim mantığını taşımaktadır.
- Şema Terapi: Bu ekolde kişilerin doğumundan itibaren geçen süre zarfı boyunca belirli şemalarının olduğunu ve bu şemaların kötü yaşantılar ve travmatik durumlar sonrasında olumsuz şemalara dönüştüğü için bireyin de bu yönde hayatına devam etmesi sonrasında psikolojik sorunlar ortaya çıktığı söylenir. Bu ekolde kötü bir şekilde oluşturulmuş şemalar üzerine çalışılmaktadır.
- Dinamik Yönelimli Terapiler: Bireyler yaşadıkları olumsuz duygu, düşünce ve davranış formlarını hayatlarından tamamen uzaklaştırma yani diğer bir deyişle kökünden halletmek istediklerinden bu ekolü kullanmaktadırlar. Ancak bu durum çok uzun süren terapi süreçlerini içermektedir. Özellikle bilinç dışı dediğimiz kavram üzerine olur bu süreç. Daha çok danışanın kendini anlatması beklenir, psikolog fazla müdahale etmez aksine geri planda beklemektedir.
- EMDR: Açılımı göz hareketleri ile duyarsızlaştırma ve yeniden işleme olan bu ekol özellikle travmatik durumlar üzerinde gerçekleşen psikolojik rahatsızlıklara odaklanır. Asıl amacı travmaya gidip ona karşı kişinin şimdiki zamanında yaşadığı etkilere karşı duyarsızlaştırma ve bu duruma kişinin bakış açısının yeniden işlemleyerek değiştirmesi olarak adlandırılır.
Yetişkin Psikoloğu Kapsamında Sıkça Sorulan Sorular
Yetişkin kategorisine kimler girmektedir?
18 yaşından büyük olan her bir birey yetişkin kategorisine gireceğinden yetişkin psikoloğuna giderek psikolojik destek sürecini başlatabilirsiniz.
Yetişkin psikolojik danışmanlığını kimler uygulayabilir?
Psikiyatristler ve psikologlar tarafından uygulanmaktadır. Ancak her kişi bu desteği veremez. Çünkü bazı kişiler çocuklar üzerine deneyimleri fazla iken bazı kişiler ise yetişkinler üzerine deneyimlerinin olduğu söylenebilir. Bu gibi bir durumla karşılaşmamak için araştırma yapmanız gerekmektedir.
Yetişkin psikolojik desteğinin faydaları nelerdir?
Yetişkin psikoloğundan alacağınız psikolojik destek süreçlerinin pek çok faydası bulunmaktadır. Örneğin hayata daha farkındalıklı bir bakış açısı ile bakmaya başlarsınız. İçinde bulunduğunuz psikolojik sorunların meydana getirdiği rahatsızlık durumları, ciddi ve rahatsız edici semptomların azalması ve bu durumların zaman içerisinden git gide azalması durumları meydana gelir. Psikolojik anlamda daha sağlıklı bir süreç içerisinde olursunuz.
Yetişkin psikolojik danışmanlık sürecinde ilaç kullanmak gerekir mi?
Psikiyatristler, bireylerle görüşmeleri sonrasında ilaç kullanımının gerekip gerekmeyeceğini bildirmektedir. Ancak bazı durumlarda ilaç kullanmanız gerektiğini söylemiş ise kullanmanız daha etkili olacaktır. Ayrıca bazı durumlarda hem ilaç hem de psikoterapi yöntemi ile birlikte uygulanan psikolojik destek daha etkili olacağından süreç konusunda olumlu anlamda oldukça etkileri bulunmaktadır.
Simay Okşan Oral
Uzman Psikolog
